woensdag 29 mei 2013

Zintuigprikkelende activiteiten

Mensen vragen me vaak welke kleine activiteiten ze kunnen aanbieden om de zintuigen van dementerenden te prikkelen.
Eigenlijk is dit een heel eenvoudig principe. Zintuigen ( ogen, oren, smaak, geur en de tast) zijn makkelijk te prikkelen.
Zintuigen blijven bijna gans het ziekteproces intact dus is dit de manier om ook zwaar dementerenden te stimuleren.
Zoals reeds eerder verteld werken wij heel veel met aroma therapie ( etherische olie).
Deze geuren ( lavendel, pompelmoes, marjolein, tea tree, citrus,munt,....) worden verstuift in de leef - en slaapvertrekken door middel van een aroma steamer.
Geur is in staat om op de gemoedstoestand in te spelen. Onrustige en angstige bewoners reageren erg positief op kalmerende geuren.
Ook het kiezen van de juiste geluiden werkt positief. Natuurgeluiden ( fluitende vogeltjes, ruisen van de zee,...) werken zeer rustgevend en prikkelen het gehoor en de hersenen op een aangename manier.
Ik houd regelmatig een relaxatienamiddag op de afdeling waarbij ik tracht alle zintuigen tegelijkertijd te prikkelen.
Ik zorg ervoor dat iedereen dan in een makkelijke zetel zit, de gordijnen gaan dicht en het harde TL licht gaat uit.
Onze gekleurde spots zorgen voor een aangepaste sfeer waarbij gekleurde cirkels op plafond en muren verschijnen.
De natuurgeluiden op de achtergrond benadrukken de ontspannen sfeer.
Een heerlijk warm voetbadje (met aroma en bubbels) maakt de relaxatie compleet. Onze mensen zie je als het ware ontspannen en genieten. Hun hersenen krijgen de broodnodige rust !
Het is uiteraard van groot belang dat de begeleider zelf ontspannen is...want zoals eerder gezegd...pikken dementerenden gevoelens op en spiegelen deze!
Het merendeel onder hen heeft ook nog een klein voelkussentje in de hand of een voelschort op schoot liggen.
En als kers op de taart zorg ik nog voor een heerlijk chocolaatje, borreltje of een andere smaakmaker.
Met een zintuiglijke activiteit kan je heel wat dementerenden bereiken!
Ook bedlegerige bewoners worden betrokken bij deze activiteit, in plaats van een voetbad krijgen zij dan een uitgebreide hand – en gelaatmassage.

woensdag 22 mei 2013

Isolement

Ook al nemen de problemen bij een persoon met dementie steeds meer toe toch is het belangrijk dat deze mensen contact blijven behouden met de buitenwereld.
Uit schroom of ongemak wordt vaak besloten een dementerende thuis te laten.
Nochtans is het “ onder de mensen” komen erg zinvol en werkt het vaak therapeutisch.
Bejaarden en specifiek dementerende bejaarden raken snel geïsoleerd en bijgevolg depressief en apathisch.
Mogen deel uit maken van een groter geheel schept levensvreugde en perspectief.
Daarom vind ik het erg belangrijk om éénmaal per maand met onze bewoners op stap te gaan.
En je hoeft het soms echt niet ver te zoeken...een bezoek aan de markt, een keertje naar de supermarkt gaan, een pannenkoek gaan eten,...
Maar ook een bioscoop bezoek spreekt onze bewoners heel erg aan.
De kunst is om een uitstap te organiseren die dicht aansluit bij hun (vroegere) interesses.
Aanstaande donderdag trekken we met een zestal bewoners naar het speelgoed museum in Mechelen.
Om hen voor te bereiden op deze dag werk ik sinds vorige week rond het thema (oud) speelgoed.
We houden  babbeluurtjes aan de hand van prentenboeken vol (oud) speelgoed.
Onze bewoners vertellen enthousiast waar zij vroeger mee speelden en ik zie de schittering in hun ogen ontstaan.
Prenten van oud speelgoed worden opgehangen in de living en de gang ( visueel maken).
We spelen “oude” spelletjes zoals ganzenbord, mens- erger- je- niet, sjoelbakken,...
Ik breng oud speelgoed mee zoals een pop, een tol, een springtouw, een poppenhuis,...( sommige spullen kan je ook uitlenen in gespecialiseerde organisaties).
Op die manier kan je een dementerende goed voorbereiden op wat komen gaat.
En ik ben er zeker van dat ze het museum bezoek geweldig gaan vinden!

dinsdag 14 mei 2013

Herinneringskoffers

Dementerenden genieten enorm van het ophalen van “oude” herinneringen.
En dat werkt veel beter als dit visueel gepresenteerd wordt!
Daarom heb ik een aantal herinneringskoffers gemaakt.
De koffers zijn per thema samengesteld...keuken, werkkoffer, kermis,...
In mijn keukenkoffer bijvoorbeeld zitten allerhande (oude) attributen zoals een oude koffiemolen, een een weck pot, een handmixer, een bloemetjestafelkleed, oude verpakkingen van voedingswaren, een pak koffiebonen, een oud koekboek,...
Aan de hand van deze voorwerpen halen we herinneringen aan vroeger op.
Onze bewoners vertellen honderduit hoe het er vroeger bij hen in de keuken aan toe ging...
En tijdens dit herinnerings uur zetten we op oude traditionele manier koffie.
De koffiebonen worden gemalen met de koffiemolen en we schenken de koffie op met een koffiefilter en water.
De heerlijkste geuren verspreiden zich en onze bewoners genieten van ieder moment.
Want geuren roepen ook heel wat mooie herinneringen op!
Deze koffers zijn makkelijk zelf samen te stellen...ik loop regelmatig eens langs bij de kringloopwinkel waar je oude (retro) spulletjes voor een schappelijke prijs kan kopen.
Het is een geweldige activiteit om met dementerenden te doen!
Iedere week komt er een andere koffer in the picture. Ik tracht ook bepaalde thema's te implementeren in de juiste tijd.
In Antwerpen begint dit weekend de grote kermis en dus komt deze week de kermis koffer boven.
In die koffer zit een groot prentenboek over de kermis, bloemsuiker, een kleine houten hengel, plastieken eendjes, lotjes,...
En dan trachten we onze mensen even terug te katapulteren naar hun jeugdjaren...terwijl we lekkere smoutebollen bakken ; )

zondag 12 mei 2013

Omgaan met moeilijk gedrag

Dementerenden zijn onderhevig aan schommelende emoties.
Gevoelens van onmacht, paniek, beschuldigingen en wantrouwen zijn een bekend fenomeen.
Mensen met dementie hebben weinig nodig om danig overstuur te raken.
Dit heeft uiteraard te maken met het gegeven dat zij de dagelijkse realiteit niet meer kunnen plaatsen en kaderen.
Naast agressie en paniekaanvallen zien we ook regelmatig decorumverlies optreden. Mannen of vrouwen die zich in gezelschap beginnen uit te kleden, naakt door de gang lopen,...
Zij beseffen niet meer dat er “sociale afspraken” zijn rond fatsoen en beleefdheid.
Het heeft dan ook totaal geen zin om boos te worden of te preken dat dit niet kan.
Probeer hen af te leiden en weg te brengen naar hun kamer zonder afbreuk te doen aan hun eigenwaarde.
Wanneer dit “uitkleed” gedrag regelmatig voorkomt kan je ook overwegen om aangepaste kledij te kopen voor de dementerende.
Zo bestaan er tal van kledingstukken met een ritssluiting op de rug waaraan een klein slotje vastgemaakt is. Op die manier voorkom je dat de persoon zich te pas en te onpas uitkleedt.
Maar het moeilijkst zijn vaak de grove beschuldigingen die een dementerende je naar het hoofd slingert. Heel wat dementerenden zijn vaak spulletjes kwijt die ze ergens hebben gelegd en zelf niet meer weten waar ....en jij wordt beticht van diefstal.
Weet dat zij dit niet uit kwade wil doen. Op dat moment stort hun wereld in want die portemonnee, handtas of horloge zijn op dat moment erg belangrijk voor hen.
Je kan hen niet rationeel overtuigen van hun ongelijk want dat maakt hen meestal nog argwanender en bozer.
Probeer op zulke momenten het onderliggende gevoel te begrijpen en het voor hen onder woorden te brengen.
Vaak hebben ze de portemonnee nodig omdat ze denken dat ze iets moeten betalen of hun handtas omdat daar een zakdoek inzit of willen ze gewoon weten hoe laat het is.
Als je erin slaagt hen af te leiden door in te gaan op datgene wat ze nodig hebben is de strijd meestal gestreden. Een zakdoekje aanbieden of hen zeggen hoe laat het is lost al heel wat op.
En degene die blijven vastzitten in hun boosheid zijn vaak af te leiden door samen een wandelingetje te maken of samen een tas koffie te drinken en te praten over koetjes en kalfjes.
En vooraleer ze het zelf beseffen...zijn ze het verdwenen materiaal reeds vergeten.

maandag 6 mei 2013

Voeding bij dementerenden

Dementerenden ( dolers) verbruiken vaak heel veel energie doordat zij een ganse dag in beweging zijn.
Vaak zien we dat zij vooral ' s avonds erg onrustig worden...dit heeft veelal te maken met een hongergevoel.
Hen voor het slapen gaan een tas warme melk met een koek aanbieden zorgt meestal voor een goede nachtrust.
Het is sowieso een moeilijk gegeven om een dementerende zijn energiepeil op punt te houden.
Dit komt omdat de smaak waarneming verandert. Voor velen smaakt ”normale” voeding flets , extra zoet of zout beleg spreekt meer aan!
Bij de ziekte van alzheimer is de reuk ook vaak verstoord waardoor eten minder aantrekkelijk wordt.
Om deze mensen toch te stimuleren is het belangrijk dat de “eet situatie” eerst en vooral ontspannen en rustig verloopt.
Een huiselijke sfeer met een ouderwetse koffiepot en een bloemetjes tafelkleed stimuleren tot eten en drinken.
Naast deze “hulpmiddelen “ is het ook belangrijk dat het voedsel aangenaam gepresenteerd wordt.
Heel wat bewoners met slikproblemen krijgen vaak één of andere gemixte brij voorgeschoteld waar de aparte ingrediënten niet meer te onderscheiden zijn.
Het spreekwoord “ het oog wil ook wat” is hier zeker op zijn plaats.
Zien eten doet ook eten!
Dementerenden hebben deze externe prikkels nodig! Stel je maar eens voor....je bent dement en zit aan tafel met zes andere dementerende bewoners. Er wordt geen woord gezegd en niemand doet een hap. Niet zo verwonderlijk dat de ganse tafel niets eet!
Sinds enkele weken ben ik met een experiment begonnen. Iedere maaltijd zit ik mee aan tafel met een groepje “moeilijke eters”. Ik eet hetzelfde als zij
' s ochtends boterhammen met koffie en ' s middags warm eten met water en limonade.
Tijdens de maaltijd vertel ik allerlei alledaagse dingen en ondertussen eet ik.
Ik merk dat door mijn lijfelijke aanwezigheid het merendeel van de bewoners mijn gedrag kopieert en aanzienlijk beter eet!
Om hier objectief over te kunnen oordelen heb ik een curve bijgehouden.
Hieruit blijkt na 4 weken dat 85% van onze moeilijke eters 75% meer eet en drinkt als voorheen.
In heel wat voorzieningen is het de regel dat personeel niet mag mee eten ( om zogenaamd misbruik tegen te gaan).
Vandaag ben ik met mijn bevinden gaan aankloppen bij onze directie...en gelukkig staan zij open voor deze mentaliteitsverandering.
Volgende week staat er op de directie vergadering het puntje...kopieergedrag bij dementerenden in verschillende situaties ; )
En daar wordt een mens zo gelukkig van !

donderdag 2 mei 2013

Kwetsbaarheid

Werken met mensen maakt van jezelf een zeer kwetsbaar iemand...dat is een belangrijke levensles die ik zelf dagelijks ondervindt.
Éen van mijn bewoonsters , ons Marie, is 93 jaar en palliatief.
Ze weigert alle vormen van eten en drinken...hoezeer je ook probeert haar te motiveren om een slokje of een hapje te doen...ze kan niet meer...ze is op.
En...ik gooi mezelf iedere dag opnieuw...dat is mijn manier om met mijn mensen om te gaan...ik kan niet anders dan alles geven.
Vaak hoor ik mijn naasten ( die het goed met me voorhebben) zeggen dat ik afstand moet bewaren...dat ik mezelf zo niet mag verliezen in mijn werk...
Das uiteraard gemakkelijk gezegd. Ik geloof er heilig in dat een existentiële relatie aangaan met je bewoners de enige en juiste manier is.
Wat is er mooier en echter dan een warme menselijke relatie... ik ga om met hen zoals ik zelf hoop dat ze later ( als ik hulp nodig heb) met mij zullen omgaan.
En je loopt een heel eind mee op hun laatste levenspad en dan is het erg moeilijk om afscheid te nemen. Want ieder afscheid van een mens waar je oprecht van houdt raakt je in het diepst van je ziel.
En naast de pijn die je voelt voel je ook heel veel warmte en dankbaarheid zo ook deze namiddag...
Ik zat op het bed van ons Marie...en we streelden elkaars hand en glimlachte liefdevol naar elkaar.
En hoe dement ons marie ook is...ze wist perfect wie ik was.
Op een bepaald moment greep ze mijn hand en fluisterde me toe : “zusterke...mijn allerliefste zusterke, ik hou van u “ terwijl de tranen over haar wangen stroomden.
Ik vroeg haar wat ik nog voor haar kon doen. En met ogen vol warmte en vuur antwoordde ze mij “ mij graag zien”.
Ik moet jullie waarschijnlijk niet vertellen wat dit bij me teweegbracht.
De tranen stroomden over mijn wangen, we knuffelden elkaar en dat moment was zo warm, zo liefdevol, zo puur...zo mens tot mens.
En mijn Marie is een ongelooflijke madam...zij was degene die mij troostte ...ze zei me dat ik niet verdrietig moest zijn omdat ze naar de hemel ging.
Ze leek ernaar uit te kijken om haar moeder, vader en man terug te zien.
Ze was in het reine met wat weldra te gebeuren staat.
En hoe pijnlijk het nieuws ook zal zijn, ik probeer me vast te houden aan het feit dat ik en marie ondanks een leeftijdsverschil van 50 jaar zielsverwanten waren en zijn!

woensdag 1 mei 2013

Zelfzorg

Ik merk dat heel wat familieleden van een dementerende zich schuldig voelen wanneer ze niet anders kunnen dan hun familielid plaatsen in een rusthuis.
Ze vinden van zichzelf dat ze “gefaald” hebben.
En om deze schuldgevoelens te compenseren vinden zij dat ze dagelijks op bezoek moeten komen.
Voor sommige is dit dagelijks bezoek een heuse lijdensweg. Ze zien dat hun dementerend familielid soms “slechte” dagen heeft. Momenten dat zij heel verward en “agressief” zijn. Dit weegt op een mens!
Daarom zeg ik ook vaak tegen deze bezoekers dat zij vooral eerst goed voor zichzelf moeten zorgen!
Het is belangrijk dat “mantelzorgers” sociale contacten blijven onderhouden. Want vaak zie je dat deze mensen in een sociaal isolement terechtkomen...zij offeren alles op voor hun dementerende man of vrouw.
Zij geven de hobbyclub op, doen geen uitstapjes meer, spreken niet meer af met vrienden,.. kortom ze nemen geen tijd meer voor zichzelf.
Toch is het erg belangrijk om “ adempauzes” voor zichzelf in te lassen!
Het is een cliché vanjewelste maar zo waar “ je kan pas goed zorgen voor een ander als je ook goed voor jezelf zorgt”!
Iedere mens heeft tijd voor zichzelf nodig....door jezelf op te offeren bereik je vaak het tegendeel van je opzet.
Je wil goed zorgen voor de andere...maar je sleept een loodzware rugzak voort...vol zorgen en verdriet.
Als het leven louter zorgen is, wordt het een last.
Deze zorgen breng je ook mee naar het rusthuis...en zoals eerder gezegd zij onze bewoners heel gevoelig aan stemming en sfeer! Zij voelen deze stemming aan en nemen deze over ( spiegel neuronen).
Je doet hen veel meer plezier door zelf leuke dingen te ondernemen, door tijd voor jezelf te voorzien,....kortom door positieve energie elders te tanken.
Hierdoor houd je je eigen energieniveau en stemming op peil!
En niet alleen jij zal daar profijt uithalen ...maar ook diegene waarvoor gezorgd moet worden!
Gevoelens zijn “besmettelijk”. Als jij je goed in je vel voelt zal dat ook doorstralen op uw naaste!